Misschien is het niet toevallig dat er zo’n sterke toename van mensen met autisme is op de wereld. 1 Op de 80 mensen heeft op dit moment een officiële diagnose. Massaal vallen mensen buiten het sociale kader (en niet alleen met ASS). Wat wil dat ons vertellen?
Vroeger vonden mensen mij maar raar, tegenwoordig bestempelen ze het als bijzonder. Of zoals een familielid me onlangs zei: “vroeger schaamde ik me voor je en nu ben ik trots op je”. Wat is het verschil? Nu doe ik iets sociaal maatschappelijk verantwoords: ik heb succes met mijn raarheid. Maar ik ben nog steeds dezelfde. Ongetwijfeld gaan mensen anders tegen me aan kijken nu ze weten dat ook ik een autisme diagnose heb. Mijn intenties zijn echter niet veranderd. Mijn passie ligt in het brengen van bewustzijn over hoe de mens en deze werkelijkheid werkelijk functioneert, zodat wij ons moeitelozer kunnen ontplooien en bij kunnen dragen aan een positieve verandering in de maatschappij. Om dat te kunnen doen heb ik autisme mee gekregen.
Steeds meer zie je dat op scholen kinderen speciale behoeften laten zien en buiten de standaard vallen. Niet om hun eigen aard heen kunnen. Niet kunnen gedijen in een klimaat zo anders als het hunne. Zij laten behoeften zien die buiten het ‘normale’ vallen, maar misschien wel heel ‘natuurlijk’ zijn. Zoals de behoefte aan rust temidden van een overload aan prikkels die onze maatschappij rijk is. Of de behoefte met dat bezig te zijn waarvoor ze hier op aarde gekomen zijn, hun speciale interesse, en zich ellendig voelen in alles dat moet en niet resoneert. Of de behoefte aan duidelijkheid, omdat je wilt weten hoe je in een structuur die gebaseerd is op zo vele regels moet bewegen. Je kunt je afvragen: Wat is nu normaal?
Wat is nu normaal?
De constitutie van mensen met ASS heeft een aantal eigenschappen die nauw aansluiten bij de aard van onze realiteit.
- De wereld wordt voelend waargenomen
Stereotype gedragen hebben hun oorzaak hierin, omdat dit een manier is om te kalmeren bij overprikkeling. Het maakt dat er veel meer informatie kan binnenkomen, dan verwerkt kan worden mentaal. Leer je echter dit te ‘lezen’, dan heb je toegang tot veel meer informatie die je ook ten gunste van je pad kunt gebruiken. - Informatie wordt feitelijk en gedetailleerd verwerkt
Dit komt doordat alles natuurkundig wordt begrepen en er een sterke focusgerichtheid is. Problemen in het begrijpen van dubbele boodschappen, spreekwoorden, sarcasme maar ook (bepaalde) sociale verwachtingen komen hier vandaan. Dit brein is meer gedetailleerd dan overzichtelijk ‘ontworpen’. Dat heeft nadelen, maar zeker ook voordelen. - Er ontbreekt een ik-referentiekader
In sociale interactie, maar ook in het plannen van toekomst, maken van keuzes en stellen van grenzen is dit een cruciaal thema. Tevens is dit reden van de puurheid, eerlijkheid, respect voor anderen en het minder emotioneel zijn dat we bij autisme waarnemen.
Deze drie kenmerken sluiten naadloos op elkaar aan en geven een zeer interessant totaalbeeld weer. Deze constitutie zou totaal geen issue zijn als autisten konden leven in natuurlijk klimaat. Dit is waarom mensen met ASS zo goed gedijen met dieren om zich heen. Onze maatschappij echter is totaal anders. Die botsing maakt dat er bepaald (overlevings)gedrag wordt ontwikkeld. En op deze gedragskenmerken worden onderzoeken en diagnoses gebaseerd. Ik kijk graag fundamenteel.
- Persoonslaag
De persoonlijkheid is verstrengelt met het fysieke lichaam, gedachten, emoties, referentiekaders en taal. Deze laag is een lineaire bewustzijnslaag. Hier regeren de wie, wat, waar, wanneer en hoe’s. - Zielslaag
Deze laag kenmerkt zich door zijn reikwijdte voorbij tijd en vorm. Het heeft een energetische constitutie en energie is gebaseerd op wiskundige logica. In deze laag liggen de roots van wie we zijn en gaat vooraf aan persoonslaag.
In het beste geval werken deze twee lagen naadloos met elkaar samen. Wat je helaas ziet is dat ze meestal erg scheef lopen. Persoonslaag voert doorgaans de boventoon, waarin ook letterlijk de ‘ik’ centraal staat. Dit ik-kader vormt weer basis voor sociaal maatschappelijke regels.
Bij autisten voert de observatorlaag de boventoon en ik-kaders zijn lastig. Vorm voelt vaak heel oneigen. Dit is ook reden van de vaak moeilijke verbinding met het lichaam en de tegelijk prikkelgevoeligheid. Om autisme goed te begrijpen zouden we deze twee lagen eigenlijk beter vormlaag en energielaag kunnen noemen. Maar omdat de menselijke vormlaag zo is doordrongen van referentiekaders is dit voor de meesten begrijpelijker.
Verkeren in zielslaag/energielaag betekent niet automatisch meer bewustzijn, dat staat er los van. Dus onbewust weten mensen met ASS feilloos wanneer dingen energetisch logisch ‘kloppen’ of niet, maar zijn zich dat lang niet altijd bewust. Dit komt doordat zij van jongs af aan hebben geleerd dat het belangrijk is je aan te passen aan een maatschappij die vooral gebaseerd is op regels uit persoonslaag, terwijl dat voor hen oneigen is. Regels moeten dan ook aangeleerd worden en vormen dan een houvast voor hen om in de wereld van vorm te functioneren. Dit voor hen ‘onnatuurlijke’ gedrag heeft tot gevolg gehad dat er veel trauma is ontstaan door misvattingen over beider werelden, wat een optimaal functioneren in de weg staat. We willen dus het liefst voor het jonge autistische kind een klimaat scheppen waarin het ongestoord kan opgroeien. Laten we daarom ons klimaat eens nader onderzoeken…
“Autisme is geen stoornis. De maatschappij is verstoord. En in dat klimaat kán iemand met autisme gestoord worden zich vrij te ontwikkelen en daardoor gestoord gedrag gaan vertonen”
Ons sociale klimaat
De huidige maatschappij heeft zich vooral ontwikkelt op persoonslaag en dan met name op referentiekaders… regels. (Hij had zich idealiter als vormlaag ontwikkelt, maar ego creëerde vervormde vorm) Steeds meer zijn we uit het oog verloren dat we eigenlijk allemaal een voelende natuur hebben en onbewust, net als dieren, op natuurwetten reageren. We hebben ons aangepast aan sociale regels. Waarom? Omdat in de mensenkudde dat de maatstaf is om door de kudde (lees: gemeenschap) te worden geaccepteerd en daarmee veilig gehouden.
Als ik sociale regels bekijk, dan berusten die op mentale aannames over wat een ander fijn zou vinden of nodig heeft. Ja, als naastenliefde misschien ontstaan en uit oprechte interesse, maar inmiddels ook vaak uitgegroeid tot vangnet om in de smaak te vallen of te manipuleren. Feitelijk kun je eigenlijk nooit écht weten wat een ander denkt en voelt en nodig heeft of prettig vindt. En de vraag is of het zover moet gaan dat je jezelf daarmee verloochend.
Ik heb duizenden mensen zien worstelen met sociale regels waaronder zij gebukt gaan. Niet alleen onder het moeten voldoen aan, maar even zoveel aan het verwachten en hopen dat een ander zich aan hen regels committeert. Hun persoons-behoeften. Behoeften die bedacht worden voor een ik-je. Een ik-concept.
Als je een autist vraagt om zijn behoeften kan hij of zij dit maar moeilijk bedenken. Dit omdat er geen ik-kader is om het aan te refereren. Zeker, er zijn behoeften, maar die liggen anders dan voor de ‘ik’ die vooral gezien en erkend wil worden. Er is behoefte het systeem gezond te houden, zoals dat feitelijk voor iedereen geldt. En er zijn overlevingsbehoeften die nodig blijken in deze maatschappij, zoals duidelijkheid. Er is behoefte aan rust en ruimte het eigen pad te volgen, zonder obstructie van buitenaf. En bovenal is er behoefte de hele dag de aandacht te richten op die ene speciale interesse. Veel individueler dan het gemeenschapsbrein. Praktisch en efficiënt boven sociaal. Dienstbaar aan dat smalle terrein wat zij als ziel wilden ontwikkelen…
Disfunctioneren in de maatschappij
Vele autisten lopen vast in de huidige maatschappij. De voor hen zo onlogische verwachtingen die er gelegd worden. Het zich moeten aanpassen op een manier die zo oneigen is dat je je eigen natuur extreem moet verloochenen. Een wereld zo schreeuwerig en verdeeld. Zo op regels in plaats van op verbinding…
Ik word blij van het aantal disfunctionerende mensen in de maatschappij. Waarom? Het wordt een maatschappelijk probleem… dat opgelost moet worden. ;-))) En dat is goed nieuws, want autisme laat zich niet ‘genezen’, omdat het geen ziekte is. dus… kunnen we zo nog maar een kant op.
Misschien is autisme zo explosief groeiend, omdat het nodig is de maatschappij te gaan inrichten op andere fundamenten….
Dag Vera,
dit IS het! Dank voor je duidelijke kader.
Ik vind al heel mijn leven een ‘link’ met mensen met ASS.
Omdat ik ‘gemiddeld spiritueler ben’ dan de doorsnee mensen die ik tegenkom.
Dat maakte dat ik eerst dacht ‘ik heb het ook’. In tegenstelling tot jou. Heb ik geen diagnose. Maar ik neem op dezelfde manier waar.
Ik verspreid jouw ‘uitleg’/kader onder de mensen die ik in begeleiding heb met ASS. Ik zeg hen altijd. We zijn gelijk. Gewoon anders. In mijn geval niet eens zo heel erg anders. Het doet deugd om is geen ‘deficietmodel’ te zien.. Om ASS te verklaren. Ik volg je posts verder op de voet…vanaf nu. Ik deed dat al eerder. Weet nu pas waarom… Je bent een engel ; )
Hallo, ik kwam via een omweg op Twitter op het spoor van dit artikel en wat een herkenbare manier van denken heeft u, mevrouw Helleman. Zeker de ergenis over de maatschappij van regels in plaats van verbinding… ik zit ook op het autisme spectrum en heb me met grote regelmaat afgevraagd wat er toch aan de hand is in de sociale structuren van tegenwoordig. Veel oordeel, harde woorden en een niet logische manier van handelen. Dit willen maar dan iets heel anders doen. Zoveel mensen met zelfgebouwde muren om ze heen, door diverse teleurstellingen en kwetsuren. Zo zonde en triest om te zien, te voelen.
Hopelijk bereiken uw woorden meer mensen, dat ze gaan beseffen dat we zoveel van elkaar kunnen leren, zonder al die harde eisen, met meer respect voor elkaar.
Beste Vera,
Dankbaarheid voel ik voor het delen van je zienswijze!
Een bevestiging van alles wat ik sinds vorig jaar zo sterk voel, maar waarvoor ik tot nu toe nog geen mensen kon vinden, om mijn gedachten te delen en vorm te geven. Maar waarvan ik weet dat het zo is en waarvan ik denk dat de hele wereld het zou moeten weten. Dank dat jij hier woorden aan gaf.
Ik hoop je snel eens te ontmoeten. Ik heb me aangemeld voor je nieuwsbrief.
Hartelijke groeten, Mirjam
Beste Vera,
Wat fijn dat je hierover schrijft! En ik heb er een vraag over. Wanneer ik in gesprek ben met anderen, en dan met name over een onderwerp waar ik nog niet of niet goed over heb nagedacht, dan beweeg ik automatisch mee met de gevoelens (en daardoor ook met de mening) van de anderen. Als ik dan later alleen ben kan ik me verbazen over wat ik wel of niet heb gezegd. Heeft dit te maken met het ontbreken van een ik-referentiekader, zoals je dat omschrijft? Vanuit dat gezichtspunt kan ik zoiets ineens plaatsen.